Hiện tượng “đạp nhầm chân ga” là nguyên nhân phổ biến gây ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng, đặc biệt ở người mới lái hoặc người lớn tuổi. Không chỉ nhấn nhầm, nhiều tài xế còn vô thức đạp mạnh hơn, khiến xe tăng tốc đột ngột và khó kiểm soát.
Phản ứng hoảng loạn và rối loạn nhận thức
Theo nghiên cứu của Giáo sư Richard Schmidt (Đại học California), hiện tượng này xảy ra khi tài xế bước vào xe, định đạp phanh nhưng lại vô tình nhấn ga. Khi xe tăng tốc bất ngờ, người lái bị hoảng loạn cực độ – não bộ kích hoạt phản xạ “chiến đấu hoặc bỏ chạy” (fight or flight), khiến họ đạp mạnh hơn vào thứ mà mình nghĩ là phanh.
Trong khoảnh khắc đó, não không xử lý kịp để nhận ra mình đang đạp nhầm, dẫn đến việc xe lao nhanh hơn thay vì dừng lại.
Người lớn tuổi và người mới lái dễ gặp hơn
Thống kê cho thấy, các vụ tai nạn do đạp nhầm chân ga xảy ra nhiều gấp 6 lần ở nhóm người cao tuổi (60–70 tuổi), người mới đổi xe, hoặc người có vóc dáng nhỏ.
Một phần nguyên nhân là thói quen điều khiển chưa ổn định và thiếu phản xạ chuẩn xác khi căng thẳng. Ngoài ra, phần lớn sự cố xảy ra ở bãi đỗ xe, ngõ nhỏ, hoặc khi xe mới khởi động – nơi tài xế thường chủ quan, không tập trung cao độ.
Lỗi thường nằm ở hành động cuối cùng
Nghiên cứu của Transport for London (Anh, 2011) chỉ ra quá trình điều khiển xe gồm 6 giai đoạn:
- Dự đoán: tài xế dùng kinh nghiệm để nhận định tình huống có thể xảy ra.
- Nhận biết: phát hiện yếu tố quan trọng như chướng ngại hay điểm dừng.
- Xử lý: phân tích và quyết định phản ứng phù hợp.
- Phản ứng: chuyển quyết định thành kế hoạch hành động.
- Hành động: thực hiện thao tác như đạp phanh hoặc đánh lái.
- Phản hồi: quan sát kết quả và điều chỉnh nếu cần.
Khi xảy ra nhầm lẫn, tài xế nhận biết đúng tình huống nhưng lại thực hiện sai ở giai đoạn hành động – tức là đạp nhầm bàn đạp. Ở trạng thái căng thẳng, não không đủ khả năng xử lý chuỗi hành động phức tạp, khiến người lái mất kiểm soát trong vài giây đầu, giai đoạn cực kỳ nguy hiểm.
Giải pháp ngăn ngừa nhầm chân ga
Nhiều hãng xe đã trang bị Brake Override System (BOS) – hệ thống tự động ưu tiên phanh hoặc ngắt tín hiệu ga khi phát hiện cả hai bàn đạp được nhấn cùng lúc.
Công nghệ này hiện có trên các mẫu xe của BMW, Toyota, Mercedes, Volkswagen, Mazda, Hyundai… giúp giảm đáng kể rủi ro do thao tác sai của người lái.
Tuy nhiên, yếu tố tâm lý vững vàng và thói quen lái xe chuẩn mực vẫn là giải pháp quan trọng nhất. Tài xế nên:
- Giữ tư thế chân chuẩn, tránh để chân lơ lửng trên bàn đạp.
- Không sử dụng dép hoặc giày đế dày, gây khó cảm nhận lực.
- Tập luyện phản xạ phanh khẩn cấp định kỳ.
- Khi mất kiểm soát, nhả chân ga, kéo phanh tay hoặc chuyển về số N để ngắt truyền động.
