Khi nói tới việc nâng cấp hạ tầng giao thông tại Việt Nam, một trong những dự án được giới chuyên môn và địa phương kỳ vọng cao chính là điểm sáng mới – tuyến cao tốc dài khoảng 140 km nối liền trung tâm cao nguyên và vùng duyên hải: Gia Nghĩa – Bảo Lộc – Phan Thiết. Dự án này không chỉ mang lại lợi ích giao thông thuần túy, mà còn được xem như “chìa khóa” mở ra vùng phát triển mới cho Tây Nguyên và Nam Trung Bộ.
1. Thông số kỹ thuật & quy mô
Theo liên danh do Trung Nam Group dẫn đầu đề xuất với Chính phủ, đoạn cao tốc từ Gia Nghĩa tới Phan Thiết có chiều dài khoảng 140,6 km và được thiết kế với quy mô 4 làn xe, nền đường rộng 24,75 m. Vận tốc thiết kế tùy địa hình sẽ dao động ở mức 100–120 km/h.
Tổng mức đầu tư dự kiến là khoảng 36.340 tỷ đồng, trong đó liên danh đề xuất vốn Nhà nước hỗ trợ chiếm đến 70%, khoảng 25.400 tỷ; phần còn lại (khoảng 10.900 tỷ) là vốn nhà đầu tư huy động.
2. Hướng tuyến và vị trí
Điểm đầu tuyến được xác định tại phường Bình Thuận (huyện Hàm Thuận Bắc cũ, tỉnh Bình Thuận), nơi giao với cao tốc Cao tốc Vĩnh Hảo – Phan Thiết và có nhánh kết nối vào trung tâm Phan Thiết. Điểm cuối tuyến giao với cao tốc Cao tốc Buôn Ma Thuột – Gia Nghĩa và kết nối trung tâm Gia Nghĩa qua Quốc lộ 14.
Tuyến đi qua 12 xã / phường thuộc tỉnh Lâm Đồng gồm Bình Thuận, Hàm Thạnh, Đông Giang, La Dạ, Hòa Bắc, Hòa Ninh, Bảo Lâm 1, 2, 4, Quảng Khê, Bắc Gia Nghĩa và Trường Xuân.
3. Lý do cần thiết & tác động
Việc triển khai tuyến cao tốc này mang lại hàng loạt lợi ích lớn:
- Kết nối vùng Tây Nguyên với vùng duyên hải Nam Trung Bộ theo hướng trực tiếp, rút ngắn thời gian di chuyển và giảm tải cho quốc lộ hiện hữu như QL20, QL28.
- Mở rộng không gian phát triển kinh tế – xã hội cho tỉnh Lâm Đồng và các vùng lân cận, thúc đẩy du lịch, logistics, giao thương.
- Nâng cao chất lượng hạ tầng giao thông, giảm tình trạng ùn tắc và tai nạn giao thông trên các tuyến đường hiện hữu.
- Đồng thời, theo đề xuất, dự án có thể hình thành “cao tốc cảnh quan”, gắn kết giao thông với du lịch sinh thái – mô hình đang được nhiều quốc gia ứng dụng.
4. Thách thức & đề xuất cơ chế đặc biệt
Mặc dù tiềm năng rất lớn, nhưng khu vực Tây Nguyên có đặc thù kinh tế – địa hình khó khăn, kéo theo khả năng thu hồi vốn thấp. Chính vì vậy, liên danh đề xuất cơ chế tài chính đặc biệt: phần hỗ trợ của ngân sách lên tới 70%. Điều này vượt mức thông thường theo các quy định PPP hiện tại.
Bên cạnh đó, việc khảo sát hướng tuyến qua địa hình phức tạp, vùng đá vôi, sạt lở, bảo tồn rừng, khoáng sản… cũng đòi hỏi nghiên cứu kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn và thân thiện với môi trường.
5. Kế hoạch triển khai & bước tiếp theo
Liên danh nhà đầu tư đề xuất đưa dự án vào Quy hoạch mạng lưới đường bộ cao tốc quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn tới 2050, đồng thời khởi động trong giai đoạn 2026-2030.
Hiện các bước tiếp theo gồm lập báo cáo tiền khả thi, cân nhắc cơ chế vốn, huy động ngân hàng – vốn tư nhân, nghiên cứu hướng tuyến chi tiết, giải phóng mặt bằng và thu xếp vốn tín dụng từ các ngân hàng.
6. Kết luận
Tuyến cao tốc Gia Nghĩa – Bảo Lộc – Phan Thiết không chỉ là một dự án giao thông mà còn là bước tiến chiến lược trong kết nối vùng, khai mở tiềm năng phát triển kinh tế – du lịch của khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ. Nếu được triển khai đúng tiến độ và theo đúng cơ chế được đề xuất, nó sẽ trở thành trục xương sống mới cho vùng – mở ra cơ hội mới cho doanh nghiệp, người dân và chính quyền địa phương.
Liệu rằng cơ chế đặc biệt vốn và những thách thức địa hình có được khắc phục và biến hành thành động lực phát triển? Câu trả lời sẽ rõ hơn khi dự án tiến vào giai đoạn triển khai. Nhất định đây sẽ là một trong những “đòn bẩy” tạo nên bước chuyển mình cho cả vùng cao và duyên hải.
